Haa trouwe lezers!

We weten het.. dit verslag is echt té lang geworden ondanks dat we enkel de grote lijnen en typische ervaringen beschreven hebben. Afgelopen weken, vooral Cambodja, heeft veel indruk op ons gemaakt en we willen jullie dit graag vertellen! Hieronder ons verslag van Thailand (nu alleen het zuidelijke gedeelte, we komen over 1,5 maand weer terug in Thailand) en Cambodja.
We vinden het echt super om al die leuke reacties van jullie te horen (niet alleen via de site maar ook via onze ouders etc.) Het blijft fijn om iets van jullie te horen! =)

Phuket
Het is misschien moeilijk voor te stellen maar we waren toe aan een weekje niets doen. Tot nu toe zijn we steeds maar door gegaan, hebben we grote afstanden afgelegd en veel gezien. We bleven gemiddeld maar 2 dagen op een plaats en daarom was het heerlijk om deze week wat langer op een plaats te blijven. Met de ouders van Stan hebben we afgesproken elkaar in Phuket een weekje te treffen en lekker vakantie te houden. Een betere plaats hadden we niet uit kunnen zoeken!
Allereerst worden we meteen even met onze neus op de feiten gedrukt.. dit is geen Maleisië meer. Het is 23.00 uur en we zitten in een minibusje onderweg naar ons hotel. Dan stopt de chauffeur en wijst dat we hier de berg op moeten lopen om ons hotel te bereiken. Vervolgens maakt hij dat hij snel weg komt. We lopen de berg op maar zoals verwacht vinden we ons hotel hier niet. Daar sta je dan in het donker en je hebt geen idee waar je bent. Vanaf nu moeten we weer goed opletten weten we! Uiteindelijk brengt een local ons naar het hotel (dat was nog flink zoeken want het is net nieuw). Daar zien we Ron en Jacqueline en krijgen we een warm onthaal. Het was echt fijn om ze weer te zien en hier wordt dan ook op gedronken. Het hotel zelf was helemaal super. We hebben er dan ook een echte vakantie van gemaakt samen met paps en mams van Hees. Naast de zon, zee, strand en lekker eten hebben we ook genoten van Thaise massages (6 euro per uur!) . 's Avonds dronken we lekker een paar pilsjes op het balkon waar we de avonturen en ervaringen uitwisselden (Ron en Jacqueline hadden een heftig weekje India achter de rug). Het bier is hier trouwens zo goedkoop dat Stan na €2,50 aan bier zijn bed amper nog kon vinden. Verder hebben we ook een boottochtje gemaakt naar het eiland Ko Phi Phi waar we hebben gesnorkeld. Op de terugweg werd de zee zo wild dat de grote boot heftig heen en weer schommelde. De stoelen vielen om en de mensen moesten zich vast houden. Iedereen werd steeds natter door de golven die over de rand sloegen en de lucht ging ook steeds zuurder ruiken (niet iedereen kon deze bewegingen verdragen). We zagen angstige gezichten om ons heen en wij leken de enige die zaten te genieten van een beetje avontuur tijdens een rustig weekje! Wat ons op deze plaats ook meteen opvalt is de (bijna overdreven) vriendelijkheid van de mensen. Wanneer we gemasseerd waren bleven ze ons bedanken (terwijl zij toch een dienst geleverd hadden?) met hun handen tegen elkaar gevouwen en ze maakten vele kleine buigingen.
Tenslotte hebben we Ron en Jacqueline na een week weer uitgezwaaid en hebben we ze ook 15 kilo aan bagage meegegeven! Wanneer je reist wordt elke kilo je op een gegeven moment te veel dus we hebben een flinke selectie gemaakt. Verder hebben we ook wat cadeautjes voor het thuisfront en de oma's meegegeven. Paps en mams van Hees, bedankt voor deze week, wij vonden het super!

Bangkok
We zaten op de bus te wachten die ons in 17 uur naar Bangkok zou brengen, toen we het nieuws van de overstromingen hoorden. Een kwart van Thailand stond onder water en Bangkok dreigde de komende dagen te overstromen. Dat zou echt een ramp zijn met 16 miljoen mensen in één stad maar toen we rond 5 uur 's morgens in Bangkok aankwamen merkten we hier niets van. Via het nieuws hoorden we dat er een serieuze dreiging was maar de mensen in Bangkok zelf maakten zich er niet druk om. Wij vonden het toch wel een beetje spannend. Wanneer we in bed lagen dachten we het water echt te horen en 's morgens keken we steeds eerst uit het raam. Gelukkig is het allemaal meegevallen. We hebben de eerste en laatste dag een boottocht gemaakt en zagen de tweede keer dat het water wel veel hoger stond. Langs de rivier die door Bangkok stroomt zijn boven het water vele kleine houten huisjes op palen gebouwd. Zij hebben wel last gehad van natte voeten door de stijgende waterspiegel. Verder waren er 200.000 zandzakken langs de rivier neergelegd die het water tegen hielden. Tijdens de boottocht zien we langs het water veel kinderen spelen en zwemmen. Ze zwaaien naar ons en sommige springen in het water om onze aandacht te trekken. Tenslotte zagen we verschillende bootjes die voorwerpen of producten verkochten. Tijdens een van de boottochten werden we bij een snakefarm afgezet. We vonden het wat toeristisch opgezet maar toch wel apart om te zien hoe het gif van de slangen werd gewonnen. Natuurlijk hadden ze er een showtje van gemaakt waarbij een cobra en een phyton werden rond geslingerd. Lijanne had één been al buiten de piste gehangen voor het geval het beest haar kant op kwam.
Maargoed, Bangkok! Wat een stad! We zijn gewend om veel te lopen maar hier was daar geen beginnen aan. Dag 1 hadden we dit nog wel een beetje onderschat. Na 1,5 uur waren we op de helft en was de winkel waar we heen wilde al gesloten. We hebben in Bangkok dan ook veel gebruik gemaakt van een tuk-tuk, dit is al een avontuur op zich. Een omgebouwde brommer waar je met 2 westerlingen (of 10 Aziaten haha) achterin kan zitten. Echt een grappig ding! Zoals veel Thaise bij toeristen proberen, vragen tuktuk-drivers eerst veel te veel en moet je dus flink onderhandelen voor een eerlijke prijs. Maar ze hebben ook andere trucjes. Zo proberen ze je onderweg bij een of meerdere winkels te droppen voor ze je naar je bestemming brengen, daar betaalt de winkel ze 100 baht (€2,50) voor. Dat is voor hier veel geld vooral als je nagaat dat wij maar €0,50 p.p. betalen voor de hele rit. We waren hier snel achter en wanneer we een prijs afspraken zeiden we al ‘no shops' en dan was het duidelijk voor ze dat we dat dat trucje al doorhadden. Toen we een keer in de file kwamen te staan wilde de chauffeur meer hebben omdat het hem meer tijd zou kosten. Toen we zeiden dat hij dat niet kreeg, bedacht hij zich dat het dan maar beter was om te gaan spookrijden. Op de tegenliggersrijbaan was namelijk geen file. Zoals jullie al vaker gelezen hebben houden we hier in het verkeer vaak ons hart vast haha!
Verder zijn we naar de 'Chatuchak' weekend markt geweest. Dit is de grootste markt van de wereld en er is echt alles(!) te koop in grote aantallen, van sieraden, kleding en eten tot meubels en dieren die ze in het wild gevangen hebben. Ook werden er diensten geleverd zoals massages, knipbeurten en schoonheidsbehandelingen. In totaal waren er 15.000 kraampjes die elk weekend door zo'n 200.000 mensen worden bezocht!
Bangkok heeft vele gezichten zoals elke grote Aziatische stad. Zo is er een rijk gedeelte met mooie en hoge gebouwen en een ander gedeelte van de stad (waaronder Chinatown en Little India) die er ‘typisch Aziatisch' uitzien. Dit is het overgrote deel van de stad en is duidelijk minder welvarend. Er ligt veel rotzooi op straat, overal staan kleine kraampjes (vaak met tweedehandse spullen) en er zijn veel zwervers. Wanneer je aan deze ‘rotzooi en chaos' begint te wennen heeft het een gezellige en levendige uitstraling. Zwervers zie je hier sowieso erg veel. 's Avonds zie je kinderen letterlijk in de goot liggen slapen langs drukke straten. Je moet soms opletten dat je er niet op gaat staan. Op het station zagen we ´s nachts zeker 200 mensen liggen. We wennen snel aan de dingen die we hier zien, maar dit blijft voor ons moeilijk om te zien. Waar Thailand bekend om staat is natuurlijk ook in Bangkok te zien. We zijn naar het red light district geweest waar je de toeristen ziet zoals wij er ook altijd het beeld van hebben (oudere westerse man en jong thais meisje). Het heeft wel wat weg van de wallen in Amsterdam, maar dan een stuk opener zeg maar. We werden hier ook aangesproken door vrouwen met een opvallend lage stem haha! Natuurlijk hebben we hier ook de typische toeristendingen bekeken.. de tempels en Grand Palace. Deze zijn allemaal even indrukwekkend met heel veel ‘goud', typische architectuur en veel grote Boeddha's.
De lucht in Bangkok is door het vele verkeer zo vervuild dat je na een dagje rondlopen bij wijze van spreken 1 liter brandstof ingeademd hebt. Je ziet dan ook veel mensen met een mondkapje. Om het fietsen te promoten worden er gratis fietsen uitgeleend. We hebben ons met deze fietsen in het drukke verkeer begeven wat in Bangkok eigenlijk alleen maar bestaat uit taxi's, auto's, bussen, tuktuks en brommers. Alles raasde dus aan ons voorbij en ondanks dat we het linksfietsen al redelijk goed door hadden, was het nog een heel avontuur. Algauw zijn we daarom op de voetpaden (tussen alle kraampjes door) gaan fietsen. Het grappigste waren de reacties van de Thaise mensen die ‘cool' riepen of hun duim opstaken. We kregen in ieder geval veel bekijks.
In Bangkok vind je de bekende backpackersstraat, de Khoa San Road, waar het elke avond feest is. Het is er erg druk. Overal zijn kroegjes, kraampjes, hoor je muziek, worden shows geven en is er vooral veel jeugd van over de hele wereld. Na twee dagen hier met een ander Nederlands stel tot laat in de nacht wat gedronken te hebben, besloten we in deze straat een slaapplaats te zoeken. We hadden van te voren eigenlijk wel kunnen bedenken wat het nadeel is om midden in deze straat te slapen. Deze nachten wilden we op tijd slapen maar hebben (met oordopjes!) elke nacht tot 4u 's nachts wakker gelegen door de danceclub vlakbij ons die de spullen in onze kamer zelfs deed trillen. Na drie vermoeiende nachten konden we ons visum voor Vietnam ophalen en waren we blij dat we verder konden reizen. We hopen hier met oud op nieuw weer te zijn, want dat moet een geweldige sfeer zijn!

Cambodja
We merken dat we Thailand en ook Cambodja in tegenstelling tot Maleisië weer op onze hoede moeten zijn. Het is heel moeilijk in te schatten wie je wel of niet kan vertrouwen. Als een local een gesprekje met ons aanknoopt blijkt negen van de tien keer dat degene geld aan ons wil verdienen. Er worden allerlei manieren bedacht om ons in de maling te nemen. Mensen doen zich voor als gids en laten een officieel-lijkend legitimatiepasje zien, of verzinnen andere smoezen. Ze denken dat wij een geldboom in de tuin hebben en voelen zich niet bezwaard om wat van ons ‘kapitaal' op slinkse wijze te innen. Erg vervelend voor ons, al gaat het vaak om kleine bedragen, maar ook wel begrijpelijk in hun situatie. Wij betalen graag een eerlijke prijs (natuurlijk wel het liefst zo min mogelijk) en het gaat dan ook niet zozeer om het geld maar meer om het gevoel dat ze je steeds proberen op te lichten op alle mogelijke manieren. Ook tijdens onze busreis naar Siem Reap in Cambodja werd weer op verschillende manieren geprobeerd ons geld afhandig te maken. We zullen jullie het hele verhaal besparen. Achteraf kunnen we over Cambodja zeggen; het was heftig maar we vonden het wel het meest bijzondere land tot nu toe.

Siem Reap
Aangezien de meeste wegen in Cambodja onverhard zijn, hadden wij het geluk dat de weg van de grens tot Siem Reap net een maand geleden was verhard. Wat een ´luxe´! De reden waarom we naar Siem Reap gingen was de Angkor Wat, het grootste tempelcomplex van de wereld en hét symbool van Cambodja. Overal zie je het terug; op het geld, op de vlag, de hotels, restaurants, de tv-zenders en zelfs het nationale bier heet Angkor. We moeten bekennen dat het inderdaad een erg indrukwekkende tempel was. De Angkor Wat is een tempel uit de 12e eeuw. In de omgeving van de Angkor Wat liggen vele tempels die samen de Angkor Wat tempels vormen. Het totale complex is zo verschrikkelijk groot dat je het niet in één dag kunt zien. Naast de Angkor Wat vonden we vooral de Ta Prom tempel erg mooi (een scène van de Film Tomb Reader is hier opgenomen). Deze tempel wordt overwoekerd door planten en bomen. Dikke wortels van bomen komen tussen de stenen door en hebben delen van de tempel laten instorten. Dit had iets authentieks, alsof wij degene waren die deze tempel als eerste ontdekten. Als we op een van de andere tempels staan, komt er een groep monniken de trap oplopen. Die zien we hier erg veel omdat het grootste deel van de bevolking boeddhistisch is. Het is gebruikelijk als boeddhistische jongen of man om een deel van het leven door te brengen als monnik. Als we zeggen dat we uit Nederland komen bedanken ze ons voor de donatie die is aan hun dorp is gedaan door een Nederlandse organisatie (uh, graag gedaan?!) waarna ze met Lijanne op de foto willen. Zoals bij elke toeristische attractie waren er bij elke tempel vele kraampjes en kinderen die iets aan ons wilden verdienen. Zo lopen ze wapperend achter je aan voor verkoeling of ze vragen om pennen. Zoals de meest standaard vraag hier luidt vragen ze waar we vandaan komen. Deze keer ratelde een Cambodjaans meisje het volgende op ‘Holland? Capital Amsterdam. Hoe heet je? Waar woon je? Beatrix, Willem-Allexander, Maxima, Amalia, Alexia, Ariane. 10 voor 1 dollar'. Haha we waren wel even verbaasd! Dit hadden ze van toeristen geleerd. Je komt er ook niet zo gemakkelijk van af. Zo zaten we aan tafel op ons eten te wachten en zei een meisje ‘ik ga pas weg als jullie iets gekocht hebben'.
We hadden 3-daagse entreepas voor de Angkor Wat tempels gekocht. Maar na twee dagen tempel na tempel te hebben bezocht, begon er een deja-vu op te treden en vonden we het wel genoeg. Toen zijn we in een tuktuk (hier is het een scooter met aanhanger) door de countyside van Cambodja gereden. In dit land woont ongeveer 90% op het platteland en wat we daar zagen gaat wel even terug in de tijd (ja, zelfs voor jou tijd oma!). We rijden over de zandwegen tussen de hutjes die gemaakt zijn van hout en palmboombladeren. Elektriciteit hebben ze hier niet en de meeste mensen hebben wat kippen en een mager koetje voor hun hutje staan. Voor een douche springen ze in de rivier waar ook de was gedaan wordt. Het is mooi om te zien hoe ze in hun eigen levensonderhoud voorzien door te vissen en gewassen te verbouwen. We vroegen een meisje om een foto te maken van ons met onze chauffeur maar het meisje reageerde heel angstig op ‘dat ding' (onze camera). Het leek alsof ze nog nooit een camera had gezien en ze wist niet hoe ze een foto moest maken. Vanuit onze ogen is dit terug in de tijd gaan en armoedig, maar deze mensen weten niet beter. Ze zien er gelukkig uit zo en zwaaien vrolijk naar ons.
Maar naast deze vrolijkheid en mooie beelden hebben we ook een andere kant van Cambodja leren kennen. De recente geschiedenis van Cambodja is namelijk zeer heftig. Het land is ook pas ruim 10 jaar officieel oorlog vrij. De eerste dag viel het ons al op dat er zoveel mensen ledematen missen, zo zagen we zelfs iemand die enkel een romp had. We hebben een keer een boek gekocht van een man zonder handen. We voelden ons ongemakkelijk dat we niet gepast konden betalen tot we zagen hoe gemakkelijk hij zijn portemonnee en het wisselgeld met zijn stompjes te voorschijn haalde. We hadden al gelezen dat we in dit land op de paden moesten blijven omdat er nog veel landmijnen liggen. Daardoor werden we nieuwsgierig en zijn we over de geschiedenis gaan lezen. Hier in het kort de geschiedenis van dit land om wat duidelijkheid te scheppen voor de rest van ons verslag, het heeft toch een grote invloed op het huidige Cambodja:
Cambodja is lange tijd in handen geweest van andere landen die de bevolking uitbuitte. Toen het land in '53 eindelijk onafhankelijk werd begon de ellende pas echt. Tijdens de Vietnamoorlog hebben de Amerikanen meer bommen op Cambodja gegooid dan op Vietnam zelf. Daarnaast breekt er vanaf de jaren '70 een burgeroorlog uit. Als de Rode Khmer in '75 aan de macht komt, wordt er eerst blij gereageerd maar later blijkt pas wat ze van plan zijn met Cambodja. Deze communistische machthebbers willen van Cambodja een communistische en atheïstische landbouwstaat maken. Daarom moet iedereen in 48 uur de hoofdstad verlaten (er woonden toen 2 miljoen mensen) en op het platteland gaan wonen om er te werken op het veld. Bij deze volksverhuizing vinden 400.000 mensen de dood en ook tijdens het werk op het land en door verhongering sterven nog meer mensen. In de vier jaar die volgen vermoorden de Rode Khmer 25% van hun eigen bevolking (2-3 miljoen mensen). Iedereen die een geloof had, een tweede taal sprak of enige vorm van een opleiding had of zelfs een bril droeg werd vermoord. De banken werden opgeblazen en het geld werd afgeschaft. Zelfs de traditionele manier van mensen begroeten (platte handen tegen elkaar vouwen en kleine buiging) wordt verboden. Deze opdrachten gaf de leider van de Rode Khmer, Pol Pot (hij wordt hier vergeleken met Hitler) en iedereen die hem niet aanstond werd uit de weg geruimd. De mensen worden op brute wijze vermoord, maar daar komen we later op terug. Door deze gebeurtenissen wonen er maar weinig oude mensen in dit land. We hebben veel mensen gesproken die hun eigen herinneringen aan deze verschrikkelijke tijd konden vertellen. Dit vonden we zeer indrukwekkend, zeker omdat oorlog voor ons iets van vroeger is of van ver weg.
We zijn eerst naar het landmijnenmuseum geweest. Dit is opgezet door een ex-kindsoldaat van de Rode Khmer. Hij heeft duizenden mijnen gelegd in zijn land. Hij werd als kind gehersenspoeld door de Rode Khmer (zoals vele kinderen) en heeft zijn landgenoten vermoord. Nu is hij hard aan het werk om zo veel mogelijk landmijnen op te sporen en onschadelijk te maken. Met het geld wat hij verdiend met het museum, onderhoudt hij kinderen die ledematen zijn verloren. Dat gebeurd nog dagelijks wanneer kinderen iets oppakken wat een landmijn of een ander explosief blijkt te zijn.
Verder hebben we ook een kijkje genomen in een basisschool. Het is pas sinds 10 jaar dat de kinderen hier echt naar school gaan, je ziet o.a. hieraan dat het land nog opbouwende is. Er waren geen leraren aanwezig, die hadden een vergadering. Lijanne heeft met open mond staan toekijken hoe de kinderen toch hard doorwerkten, zelfs toen de bel ging en ze eigenlijk pauze mochten houden. De gids vertelde ons de rede voor deze grote motivatie. Ook hij wijst zijn kinderen erop dat ze geluk hebben dat ze naar school kunnen. Als zijn dochter klaagt over het vroege opstaan voor school (deze begint hier al om 7u) zegt hij dat hij soms 's nachts om twee uur op moest staan om te schuilen voor bombardementen. Natuurlijk trokken wij wel de aandacht van de kinderen en hadden we algauw een groepje om ons heen verzameld. Wat een lol dat ze kunnen hebben om een videocamera!
Wat we verder nog gedaan hebben in Siem Reap is fietsen. Tsja dat klinkt niet zo bijzonder maar dat is in de meeste landen in Azië dus wel! We merken steeds vaker dat ons landje bekend staat als plat, we liggen onder de zeespiegel en.. iedereen heeft een fiets! De klompen, molens en tulpen zijn wat achterhaalt. Zo zei een andere toerist dat ze tot haar verbazing de molens niet kon vinden toen ze in Nederland was. Maargoed fietsen, ons viel op dat er hier in Cambodja ook veel gefietst wordt dus dat wilden wij ook om het platteland nog eens op te zoeken. We kwamen er algauw achter dat wanneer je van de grote (en tevens verharde) weg af gaat, je meteen het ‘echte leven' van de mensen ziet.

Battambang
Vanuit Siem Reap zijn we met de boot naar Battambang gevaren over het Tongle Sapmeer, het grootste binnenmeer ter wereld. We hadden al gehoord dat dit een highlight zou zijn.. nou dat was het zeker! Onderweg zie je, buiten de mooie natuur, hoe mensen leven op het water. Dit zijn niet zomaar een paar huisjes maar hele dorpen die drijven op het water of staan op palen boven het water! De mensen verplaatsen zich per houten roeibootje en dat doen ze net zo gemakkelijk als wij de fiets pakken. Het is grappig om te zien hoe hele jonge kinderen alleen op een boot staan en zichzelf met een stuk hout in het water vooruit bewegen op weg naar hun school die.. je raadt het al.. ook drijft! Vanzelfsprekend hebben deze mensen ook geen elektriciteit en zie je het primitieve leven langs de rivier. Deze boottocht zou 3 tot 8 uur duren (nog al een verschil he?!), afhankelijk van de waterstand. Natuurlijk deden wij er de volle 8 uur over, mede omdat de motor er 1 km voor de eindbestemming mee kapte!
In Battembang hebben we eerst een rustdagje genomen en hebben we wat rond gelopen door de stad. Het is dan wel de op één na grootste stad van Cambodja, maar het is er nog erg rustig! De volgende dag zijn we met een local op pad geweest. Hij heeft ons eerst naar de oude bamboo train gebracht (door locals ‘norry' genoemd). Dit is niet meer dan een bamboe platformpje (zie foto's) met daaronder vier stalen wielen. Dit wordt tegenwoordig aangedreven door een motor. Wij hebben hier een ritje op gemaakt van 1 uur. Het maakt erg veel herrie maar het was zeker wel grappig om een keer mee te maken. Omdat er maar één rails ligt op dit traject rijden alle treinen op hetzelfde spoor. Dus wanneer er een tegemoet komt, moet degene met de minste passagiers (wij waren met 2 dus waren meestal de pineut) het platform en daarna de wielen oppakken en langs de rails leggen tot de ander gepasseerd is. Het is niet efficiënt maar toch wordt het regelmatig gebruikt door de Cambodjanen, vooral om goederen op te vervoeren.
Daarna zijn we naar de ‘Killing Caves' gereden (nog altijd in een tuktuk). Terwijl we de berg waar de grotten zich bevonden op klommen hebben we onze gids naar zijn ervaringen in de tijd van de Rode Khmer gevraagd. Ook hij vertelde dat hij in die tijd landmijnen neerlegde in dit gebied. Hij kon het gebied vanaf het punt waar we stonden aanwijzen en we zagen dat het hem opnieuw raakte. Verder vertelde hij over zijn herinneringen en zei dat hij er het liefst niet meer aan wilde denken maar dat hij het ook belangrijk vindt dat de gebeurtenissen niet worden vergeten. Op de berg vertelt hij over de tempel waar in de tijd van de Rode Khmer de priesters vermoord werden. Dan neemt hij ons mee naar de ‘Killing Cave'. Juist omdat dit voor de Cambodjanen een heilige plaats was werd dit door de Rode Khmer gebruikt om mensen te vermoorden. Als we in de grot staan kijken we zo'n 10/15 meter omhoog en zien we het gat waardoor honderden mensen naar beneden gegooid werden. De botten zijn verzameld in een grote vitrine in de grot, een vreemd gezicht. Bovenop liggen de schedels. Sommige botten zijn erg dun en soms zit er nog een stukje vel aan. De gids verteld dat dit erop duidt dat ze uitgehongerd waren. Je kunt vaak zien hoe ze zijn vermoord. Zo hebben sommigen kogelgaten of zijn stukken bot verbrijzelt in hun gezicht. Daarna lopen we de grot uit en komen we bij de grot aan waar de kinderen in gegooid werden. Vervolgens heeft hij ons naar een tempel gebracht die nog eerder dan de Angkor Wat gebouwd is. Als we aan de hoge trap beginnen zien we onderweg verschillende rode borden met ‘landmines´. Hier worden we er weer aan herinnert dat we niet van de paden af mogen. Op de berg zien we een tempel die zo vervallen is dat je niet te dicht bij sommige torens moet komen omdat deze in kunnen storten.
Op onze derde dag in Battambang hebben we ons in de keuken van een Cambodjaan gewaagd. We hadden ons opgegeven voor een Cambodjaanse kookles. Eerst gingen we met de kok naar de markt waar hij ons van alles vertelde over wat er te koop was. We lopen hier dagelijks over markten maar verbazen ons elke keer weer over wat we zien. Zo moet je bijvoorbeeld opletten waar je loopt want er kunnen vissen (snakevis) ontsnapt zijn van hun kraam en rondkruipen over de markt. Daarna hebben we bij hem thuis drie Cambodjaanse gerechten gekookt (Fish Amok, Beef Luk Lak en Cambodjaanse Springroll). Alles wordt zelf gemaakt en dus vers bereid. Leuk om te doen en het smaakte heerlijk! Natuurlijk ging het gesprek met de kok ook een deel over zijn herinneringen aan de Rode Khmer. Verder vertelde hij over de regering van nu. Deze is zeer corrupt en er zitten zelfs leden in van de voormalige Rode Khmer, voor de Cambodjanen een pijnlijk onderwerp. Vooral omdat de regering de leden van de Rode Khmer ook nog bescherming biedt. Burgers mogen ook geen openlijk kritiek hebben op de regering. Over 2 dagen wordt de onafhankelijkheid gevierd in de hoofdstad, hier willen wij ook bij zijn. Hij vertelde dat het meer een feest is van de regering dan de bevolking omdat voor hun de onafhankelijkheid in '53 juist het begin was van de ellende.

Phnom Penh
We reizen nu per bus van Battambang naar Phnom Penh. Deze verloopt tamelijk rustig op het gehobbel en getoeter na. Stan wordt nooit wagenziek maar in Cambodja is ook voor hem een reistabletje geen overbodige luxe. Het is hier een gewoonte om bij iedereen die je inhaalt, of het nu een auto, brommer of voetganger is, flink te toeteren. Dus je kunt nagaan dat, in een land waar de meeste op een brommer zitten, de buschauffeur het drukker heeft met toetteren dan met sturen. Het verkeer blijft opvallend aan Azië. Wanneer wij een weg oversteken doen we dat baan voor baan en rijden brommers voor en achter je langs. Ow en nog een feitje wat betreft het verkeer in Cambodja. In veel landen in Azië rijden ze links en zit het stuur dus rechts. In Cambodja rijden ze rechts maar hier verschilt het per auto of het stuur rechts of links zit.
Onze indruk van Phnom Penh (de hoofdstad van Cambodja) was het kort gezegd eigenlijk hetzelfde als de meeste grote steden in Azië. Aan de boulevard de typische toeristenkroegjes en hotels en verder in de stad het leven van de locals met markten, kleine huisjes en veel rotzooi op straat.
Ook hier heb je de befaamde tuktuks die je standaard een veel te hoge prijs vragen voor een rondritje. Het gemiddelde salaris in Cambodja is namelijk 2 á 3 dollar per dag maar zij vragen vlot 16 dollar voor een halve dag. Zoals op elke plaats waar veel bedelaars zijn proberen mensen hier op alle manieren geld te verdienen. We zien veel kinderen en gehandicapten met een mandje boeken om hun nek. De orgineelste vonden we toch wel een man die vrolijk een weegschaal voor ons neerzette, dat hadden we nog niet gezien. Daarnaast heb je natuurlijk de gebruikelijke bedelaars, soms met een kindje bij die je aantikt en naar zijn mond wijst.
De volgende dag zijn we op tijd opgestaan omdat we de toeristen voor wilden zijn in de ´Tuol Sleng gevangenis´. Dit is de grootste martelgevangenis in de tijd van de Rode Khmer waar 20.000 mensen hebben vastgezeten. Slechts 7 mensen hebben deze gevangenis overleeft. ‘Tuol Sleng' werd gebruikt om d.m.v. martelingen bekentenissen of informatie los te krijgen. Als mensen bekende dat ze tegen het regime waren werden ze vermoord en als ze niet bekende werden ze doodgemarteld. Het was erg heftig wat er te zien was. De voormalige school (voor de rode Khmertijd) had vier gebouwen. In het eerste gebouw zagen we zo'n 15 kamers waar gemarteld werd. Het bloed was van de muren en vloeren afgehaald maar verder was het in dezelfde staat gelaten. In iedere voormalige martelkamer staat een bed (het is niet meer dan een ijzeren frame), waar de gevangenen op werden vastgeketend. Boven het bed hangt een foto van een doodgemartelde gevangene, zoals de Vietnamezen (de verdrijvers van de rode Khmer) hen aantroffen toen ze de gevangenis in 1979 in handen kregen. In het tweede gebouw hangen de foto's. Pol Pot wilde alles vastgelegd hebben. Zo hebben ze dus van iedereen een foto zoals ze binnen werden gebracht (zeer angstige indringende gezichten of juist zonder uitdrukking) en een foto nadat ze doorgemarteld waren. Er hangen duizenden foto's van mensen die hier binnengebracht waren en ook vele van nadat ze zijn doodgemarteld. Ook staan er hele martelwerktuigen met daarbij een foto of afbeelding hoe iemand gemarteld werd. Je kunt je niet inbeelden wat voor martelmethodes ze allemaal verzonnen. Onze maag draaiden er van om. Echt ongelofelijk! Vervolgens kwamen we in een gebouw wat ze helemaal in de oude staat gelaten hadden, inclusief prikkeldraad en op sommige plaatsen nog bloed op de grond. Hierbinnen zagen we allemaal kleine hokjes. Degene die binnengebracht werden, moesten 1 tot 3 maanden vastgeketend in deze hokjes zitten. Ze mochten niet praten en wisten niet wat er met ze zou gebeuren. Als je daar staat probeer je hier een voorstelling van dit alles te maken, maar zelfs na alles wat we gezien hebben is dit niet helemaal mogelijk. Tenslotte kwamen we in het laatste gebouw waar helaas de film buiten werking was (de bekende film ‘the killing fields' speelt zich hier ook af). Verder waren hier ervaringen te lezen van verschillende mensen uit deze tijd, zowel burgers als soldaten doen hun verhaal. Nadat we alle gebouwen met een gids (die ook weer eigen ervaringen vertelde) doorlopen hadden, hebben we dat nog een keer met z'n tweeën gedaan. Het is erg raar als je probeert voor te stellen wat zich hier heeft afgespeeld. Stan is jaren geleden in Auschwitz geweest, dat was ook erg indrukwekkend maar dat is wat discreter zeg maar. Hier laten ze echt alles zien en dat maakt het allemaal nog werkelijker. Dit heeft in ieder geval erg veel indruk op ons gemaakt.
Hierna zijn we naar de ‘Killing Fields of Choeung Ek' gereden. Er zijn meerdere plaatsen in Cambodja waar massagraven zijn maar dit is de grootste. Vanuit de gevangenis van ‘Tuol Sleng' maar ook vanuit andere plaatsen werden mensen hierheen gebracht om te worden vermoord en gedumpt in massagraven. Op het eerste gezicht leek het een rustig veld met bomen en andere begroeiing. Maar de verzakkingen van de grond verraade dat er massagraven liggen. In totaal zijn er zo'n 80 tot 90 massagraven gevonden met gemiddeld zo'n 100 lichamen in één graf. Mensen werden hier op gruwelijke wijze omgebracht. Om kogels te sparen werden mensen vaak doodgeslagen. Kinderen werden door de Rode Khmer gedood door ze tegen bomen aan te slingeren. Of ze deden bijvoorbeeld spelletjes door een baby in de lucht te gooien en dan proberen het kind uit de lucht te schieten. Ook doodbloeden na een amputatie werd veel toegepast. We liepen over een groot veld en we zagen om ons heen vele grote kuilen veroorzaakt door verzakkingen, dit zijn de massagraven. Tijdens het regenseizoen komen nog steeds botten en kleding boven drijven. Op de paden tussen de graven zie je ook wel eens een stuk bot of vaker kleding uit het zand steken. Dit is heel raar en luguber om hier tussen te lopen en deze resten te zien. Ook hier is het, ondanks wat je allemaal ziet, moeilijk te bevatten wat zich hier afgespeeld heeft. Op het terrein is ook een monument geplaatst. Dit is een soort vitrinekast met de honderden schedels die gevonden zijn gesorteerd naar leeftijd en geslacht.
's Middags stond Royal Palace op ons programma. We vonden dit vergelijkbaar met Grand Palace in Bangkok. Het is gigantisch groot met veel boeddha's en veel goud. Maar in tegenstelling tot Grand Palace maakte Royal Palace vandaag geen indruk meer op ons. We hebben in hoog tempo de verschillende gebouwen bekeken binnen de muren van het paleis. Daarna hebben we even een pilsje gepakt om wat we die dag hadden gezien even van ons afzetten, want het heeft diepe indruk op ons gemaakt. Een grappig feitje: een pitcher bier was hier maar 1 euro!
Deze dag werd in Phnom Penh de jaarlijkse onafhankelijkheidsdag gevierd. De regering heeft het groots aangepakt. Wat wij ervan gezien hebben waren vele militairen op auto's die door de stad reden. 'S Avonds was er groot vuurwerk te zien en er was een fonteinenshow. De volgende dag hebben we de centrale markt van Phnom Penh bezocht. Hier wordt door de bevolking niet in supermarkten gekocht maar op markten of op straat. Zo heeft zelfs elk dorp een markt en een stad als Phnom Penh heeft er meerdere. Onderweg kwamen we nog langs een gigantisch gebouw ‘anti-corruptie-instituut' met daar boven een grote foto van de president (hoezo de schijn hoog houden?!).
De volgende dag begon onze vierdaagse trip door het Mekong Delta in Vietnam. We hebben erg genoten van Cambodja, het is namelijk nog echt authentiek. Het is mooi om te zien hoe de mensen hier leven. Verder heeft, zoals je waarschijnlijk wel gemerkt hebt, de geschiedenis een diepe indruk op ons gemaakt. Het is apart om te zien hoe een land zichzelf nu aan het opbouwen is en we vinden het ook bijzonder hoe positief deze mensen in het leven staan.

Liefs van ons!